Zbigniew Jóźwik

---

Nauka, studia i praca zawodowa

W 1954 roku Zbigniew Jóźwik ukończył Technikum Chemiczne w Lublinie, zdobywając specjalizację w browarnictwie. Po ukończeniu technikum, w latach 1954-1956, odbył nakaz pracy w Łódzkich Zakładach Piwowarsko-Słodowniczych, w browarze znajdującym się w Piotrkowie Trybunalskim.

W 1962 roku zrealizował swoje marzenie o wykształceniu wyższym, kończąc studia chemiczne na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Po zdobyciu dyplomu rozpoczął pracę w Zakładzie Fizjologii Roślin na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi UMCS. Jego kariera naukowa nabrała tempa, gdy w 1971 roku obronił pracę doktorską i zajął stanowisko adiunkta. Po wielu latach intensywnej pracy na uniwersytecie, zakończył swój etat w 2003 roku.

Obszar jego działalności naukowej był bardzo szeroki i obejmował różnorodne zagadnienia, takie jak:

• izolacja drobnoustrojów, które wykazują działanie antagonistyczne wobec prątków gruźlicy,
• analizowanie obecności metali ciężkich w glebach oraz roślinach tundry spitsbergeńskiej,
• badania dotyczące antybakteryjnego działania propolisu,
• badania antybakteryjnego działania ekstraktów z pąków topoli,
• analiza antybiotyków produkowanych przez bakterie z rodzaju Bacillus.

Ponadto, Zbigniew Jóźwik prowadził badania związane z skażeniem środowiska zarówno w Polsce, jak i na Spitsbergenie, uczestnicząc w sześciu wyprawach na tę wyspę, które odbyły się w latach: 1987, 1989, 1991, 1993, 1995 oraz 2000.

Jako autor 45 publikacji naukowych, stał się znaną postacią w świecie nauki i aktywnym członkiem Klubu Polarnego Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Polskiego Towarzystwa Biochemicznego.

Działania pozazawodowe

Zbigniew Jóźwik to osoba o wszechstronnych zainteresowaniach i zaangażowaniu w różnorodne działania pozazawodowe. Jest nie tylko bibliofilem, ale również kolekcjonerem grafik i ekslibrisów, co świadczy o jego pasji do sztuki książkowej oraz ilustracji.

Jako członek prestiżowych towarzystw bibliofilskich oraz związków twórczych, Jóźwik aktywnie uczestniczy w życiu artystycznym zarówno w kraju, jak i za granicą. Wyróżnia go członkostwo w Deutsche Exlibris Gesellschaft oraz Druźstva Ekslibris Sloveniae.

W 1957 roku współzałożył studencką Grupę Plastyczną „INOPS”, a siedem lat później był jednym z założycieli Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Lublinie. Jego działalność na rzecz sztuki uwidacznia się także poprzez Galerię „Ekslibris”, która funkcjonowała do końca lat 80. w ramach Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki w Lublinie. W 1982 roku zapoczątkował Biennale Współczesnego Ekslibrisu Lubelskiego, przekształcając Lublin w istotne miejsce w mapie kultury ekslibrisu.

Na polu krytyki sztuki Jóźwik również osiągnął wiele. Jest autorem ponad 70 artykułów, które koncentrują się na grafice i ekslibrisie. Jego twórczość obejmuje zarówno grafikę artystyczną, jak i użytkową, co przekłada się na bogaty dorobek; wydał dwanaście tek ekslibrisowych oraz sześć tek grafik, w tym dwa poświęcone Spitsbergenowi.

W dorobku artysty znajduje się ponad 700 ekslibrisów, wytwarzanych w różnorodnych technikach – od linorytu po suchą igłę. Jego serce oddane jest także grafice, o czym świadczy blisko 300 stworzonych prac, w tym znane cykle jak „Spitsbergen”, „Stawanie się”, „Osiedla ludzkie”, „Madonny” oraz „Krzyże”. Ilustrował on również poezje znamienitych twórców, takich jak Karol Wojtyła, Sergiusz Riabinin oraz Czesław Miłosz.

Zbigniew Jóźwik to także organizator licznych wystaw, które poszerzają horyzonty odbiorców. Swoje prace prezentował na niemal 70 wystawach indywidualnych, zarówno w Polsce, jak i za granicą, w takich krajach jak Niemcy, Czechy, Słowenia, Litwa oraz Estonia. Jego wkład w edukację artystyczną potwierdzają warsztaty graficzne, które prowadził wielokrotnie w Morsbach (Niemcy).

Warto także zaznaczyć, że Jóźwik został uhonorowany złotym medalem Włoskiej Akademii Sztuki i Pracy, co świadczy o jego uznaniu w międzynarodowych kręgach artystycznych. Jako aktywny członek Zarządu Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego oraz wiceprezes Lubelskiego Towarzystwa Miłośników Książki, oddaje się bibliofilskim inicjatywom, wspierając rozwój kultury. Niezapomnianym akcentem w jego biografii jest także tytuł Kawalera Orderu Białego Kruka ze Słonecznikiem oraz członkostwo w Kapitule Orderu, gdzie pełnił funkcję Pieczętarza Kapituły od 1994 roku.

Nagrody

W swojej karierze artystycznej, Zbigniew Jóźwik zdobył liczne wyróżnienia i nagrody, które stanowią dowód jego talentu i pasji do sztuki graficznej. W 1974 roku otrzymał II nagrodę za ekslibris podczas konkursu „Książka zbliża narody” na XV Międzynarodowym Kongresie Ekslibrisowym w Bied, Jugosławia.

Kolejne osiągnięcia miały miejsce w 1978 roku, kiedy to zyskał wyróżnienie za zestaw ekslibrisów na wystawie „Ex libris – Puławy 78”. W tym samym roku zdobył II nagrodę oraz srebrny medal za grafiki „Taniec pszczół” oraz „Stary ul” w międzynarodowym konkursie poświęconym pszczołom i ich produktom w Portorożu, również w Jugosławii.

Rok 1979 również przyniósł sukces, gdyż artysta zdobył II nagrodę za grafikę „Dobry Pasterz” w międzynarodowym konkursie z okazji 750-lecia Miasta Kamnik. W 1980 roku Jóźwik zdobył III nagrodę za zestaw ekslibrisów w ogólnopolskim konkursie „Rawicz ’80”, a także Złoty Medal oraz tytuł Akademika Accademia Italia delte Arti e del Lavoro za całokształt swojej twórczości.

Nieustannie rozwijając swoje umiejętności, w 1981 roku otrzymał wyróżnienie za ekslibris w ogólnopolskim konkursie „Rawicz ’81”, a w 1982 roku zdobył wyróżnienie i nagrodę za zestaw ekslibrisów na tym samym festiwalu.

W 1983 i 1984 roku, artysta kontynuował swoje sukcesy, zdobywając wyróżnienia oraz medale w kolejnych edycjach konkursu „Rawicz”. 1985 roku przyniósł mu nagrodę Błogosławionego Brata Alberta za wybitne osiągnięcia w grafice sakralnej oraz Złotą Odznakę Honorową od Towarzystwa Przyjaciół Książki za działalność bibliofilską.

W 1986 roku Jóźwik został Kawalerem Sztuki przyznawanym przez Accademia Bedriacense we Włoszech oraz zdobył Nagrodę „Złota Płytka” i „Złoty Promień” przyznaną przez Accademia Italia Centro Bedriaco.

W następnych latach otrzymywał różne wyróżnienia, w tym nagrodę „Złota Palma Europy” w 1987 roku, zaś w 1988 roku zyskał honorowe uznanie za grafikę „Stawanie się ptaka” podczas konkursu „Grafika Roku” w Lublinie.

Z biegiem lat jego prace były zauważane w licznych konkursach, co potwierdzają kolejne wyróżnienia honorowe za cykle grafik oraz konkretne wykonania w konkurencjach „Grafika Roku” w Lublinie, gdzie jego prace takie jak „Adoracja Śnieżynek” czy „Las I” zyskały uznanie.

Do jego osiągnięć dołącza I nagroda za linoryt „Stary Dąb” w 1994 roku oraz medal za zestaw prac na I Krakowskim Biennale Ekslibrisu Polskiego. W 2003 roku artysta zdobył II nagrodę za ekslibris dla Miejskiej Biblioteki w Krasnymstawie, a w 2004 roku I nagrodę w Międzynarodowym Konkursie na temat „Anioły i Ptaki” w Utenie na Litwie.

Na zakończenie, w 2005 roku Zbigniew Jóźwik został uhonorowany I nagrodą w plastyce w Ogólnopolskim konkursie poezji, pieśni i plastyki „O Dar Eucharystii” w Ludwinie.

Wyróżnienia i odznaczenia

Lista wyróżnień i odznaczeń Zbigniewa Jóźwika obejmuje szereg nagród przyznawanych za jego twórczość oraz działalność artystyczną. W poniższej sekcji przedstawiono szczegółowe osiągnięcia artysty:

• 1984 – Honorowa Odznaka za Zasługi dla Lubelszczyzny, przyznana za twórczość i działalność artystyczną,
• 1987 – Srebrna Honorowa Odznaka Zasłużony dla Lublina, za twórczość i działalność artystyczną,
• 1994 – Medal Prezydenta Miasta Lublina, za osiągnięcia w dziedzinie plastyki,
• 1996 – Nagroda Prezydenta Miasta Lublina, za działalność bibliofilską,
• 2000 – Nagroda Prezydenta Miasta Lublina, za działalność bibliofilską,
• 2005 – Order Świętego Stanisława. Klasa III,
• 2006 – Nagroda Prezydenta Miasta Lublina za promocję książki,
• 1994 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany za wybitne zasługi w pracy naukowo-dydaktycznej,
• 2002 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 2023 – Krzyż Wolności i Solidarności.

Źródła biogramów

Biogramy Zbigniewa Jóźwika dostępne są w szerokiej gamie polskich i zagranicznych źródeł. Poniżej znajduje się lista najważniejszych publikacji, gdzie można znaleźć informacje na jego temat:

• Simon Brett – Au Engraver`s Globe Wood engraving world-wide in the twenty – first century, London Primorse Hill Press 202.
• Al. Leszek Gzella, Zbigniew Jóźwik w: Ex libris Encyclopaedia Bio-Bibliographical of the Art of the Contemporary ex-libris, Portugal, 1986.
• Birgit Göbel, Zbigniew Jóźwik w: Künstler lexicon, Deutsche Exlibris Gesellschaft, Germany 2000.
• Who is Who w Polsce.
• Kto jest kim w botanice polskiej, red. Z. Mirek, L. Musiał, J. J. Wójcicki, Polska Akademia Nauk, Kraków 1995 (biogram Z. Jóźwik na s. 138).
• Kim kto jest w województwie lubelskim, Informator, Lublin 2000 (biogram Z. Jóźwik na s. 80).
• Kim kto jest w Lublinie, Lublin 1997 (biogram Z. Jóźwik na s. 68).
• Norbert H. Ott, Zbigniew Jóźwik – Wissenschaftler und Ekslibriskünstler, w: Ekslibriskünst und Graphik Jahrbuch 1981, Deutsche Ekslibris Gesellschaft, Frankfurt am Main, s. 47-50.
• Zbigniew Jóźwik. Ekslibrisy, Widzewska Galeria Ekslibrisu, Łódź 2009 (biogram Z. Jóźwik na s. 3-9), ISBN 978-83-88638-51-0, Wydawnictwo – Widzewska Oficyna Wydawnicza ZORA, Mirosław Z. Wojalski i Włodzimierz Rudnicki – opracowanie graficzne katalogu.

Opinie

Nie bez przyczyny zauważono, że grafika warsztatowa i ekslibrisy Zbigniewa Jóźwika stanowią dwa odrębne języki artystyczne, odzwierciedlające różnice w emocjonalnych postawach jego twórczości. Jan Gurba podkreśla, że linoryty charakteryzują się szczególną stylizacją oraz bogatym podtekstem literackim. Prace te, przesiąknięte poetycką zadumą nad rzeczywistością, odmiennie niż ekslibrisy, które często niosą treść satyryczną, ukazują artystę jako kontemplującego wszechobecną triadę: Bóg – człowiek – natura. Jóźwik w swojej grafice poddaje refleksji metafizycznej piękno natury, które traktowane jest jako dowód na istnienie Boga. W odróżnieniu do tego w ekslibrisach dostrzegamy jego zmysł humoru i życzliwe podejście do ludzkich słabości, gdzie kluczową rolę odgrywają błyskotliwe anegdoty i ironiczne „mrugnięcia okiem”.

W artykule Sergiusza Riabinina z 1987 roku, autor opisuje Jóźwika jako przyrodnika humanistę, z głębokim zainteresowaniem ludźmi oraz światem, który go otacza. Jego troska o los ludzkości, zmieniającej się pod wpływem zniszczeń cywilizacyjnych, popycha go do zadawania pytań, na które nie znajdziemy odpowiedzi w akademickich opracowaniach. Sztuka Jóźwika często krąży wokół Dobrej Nowiny, która jest korzystna dla każdej istoty.

Jan Gurba, ogółem oceniając twórczość Jóźwika, wskazuje na jej oparcie w stylizacji oraz głębokim podtekście literackim, które nadają pracom artysty powagi i skupienia. Jóźwik z inspiracją czerpie z przyrody oraz ludzkiego istnienia, poszukując sensu życia.

Według Leszka Gzelli, prace Zbigniewa Jóźwika są przepełnione głęboką wiarą i nadzieją, a także akcentami smutku i niepokoju o los innych ludzi. Wszystko to tworzy w jego grafice przesłanie, które jest czytelne dla każdego oglądającego.

W świetle tendencji Zbigniewa Jóźwika do poszukiwania w naturze zasad życia, jego twórczość, według Tadeusza Zakrzewskiego, unika jałowych form wirtuozerii, zachowując głębię emocjonalną i moralną wartość, która przemawia do każdego, kto w życiu stawia czoła trudnościom.

Praca artysty na Uniwersytecie Lubelskim, jak wskazuje Z. Strzałkowski, nie była przeszkodą w jego twórczości, a wręcz przeciwnie, łączyła świat przyrody z ludźmi nauki, stając się źródłem inspiracji dla jego grafik, ekslibrisów i rysunków, w które z pasją wnosił zrozumienie i humor.

W każdej kresce jego dzieł odczuwalny jest nieustanny dialog pomiędzy słowem a obrazem. Rysunki i grafiki, zarówno te w niewielkich formatach ekslibrisowych, jak i większe prace, cechuje wyraźny „układ pionowy”, którego naturalne motywy sięgają ku górze, tworząc głębię i dynamikę w każdej kompozycji. Liście, przedstawiane niczym ptaki unoszące się w niebo, a gałęzie i ręce, wznoszące się ku górze, ukazują szczególną harmonię między życiem a sztuką.

---

Oceń: Zbigniew Jóźwik

---